Günümüzde hızla artan nüfus artışı, kentleşme ve sanayileşme, yapı alanlarının da hızla tüketilmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte her geçen gün yeni yapılaşma alanlarının açılması gerekmektedir. Zaman içinde açılmış alanların bazen yapılaşmaya uygun olmadığı ortaya çıkmıştır. Taşıma gücü zayıf olan temel zemin özelliklerine sahip alanların da yapılaşmaya açılması sağlanmıştır. Bu gibi taşıma gücü zayıf ve deformasyon görmüş alanların zemin iyileştirme uygulaması ile yeni yöntemler oluşturulmasına olanak tanımıştır. Yapı temel zeminleri her zaman istenilen özellikleri karşılayamayabilir. Burada zemin güçlendirme iyileştirmeyi gerektirecek problemlere bakabiliriz.
- Yetersiz taşıma gücü
- Temel kazısı ile ilgili problemler
- Şev duraysızlığı
- Kazı sonucu kabarmalar
- Temel zeminlerinin sıvılaşma potansiyelinin olması
- Yapım sırasında veya sonradan oluşabilen aşırı toplam oturmalar
- Yapının eğilmesine, zarar görmesine veya yıkılmasına sebep olacak farklı oturmalar
- Problemli çökebilen, şişen veya organik vb. zeminlerin varlığı
Yeni yapılması gereken zeminler dışında mevcut zeminler içinde problemler söz konusudur. Örneğin coğrafi konum olarak ülkemiz deprem riski altındadır. Geçtiğimiz son 50 yıl içinde yaşanmış olan depremlere bakıldığında oluşan yapısal hasar ve yerel zemin koşulları arasında ilişki sonucu “ Geotik Deprem Mühendisliği” olarak yeni bir bilim dalı bile oluşmuştur. Bu bilim dalı sayesinde risk henüz oluşmadan önlem alınması sağlanır. Fakat ülkemizde henüz gerçekleştiremediğimiz en büyük sorun budur. Önlem almak konusunda çok fazla yetersiz kalmaktayız. Bu nedenle bina yapılacak zeminler için zemin elverişsiz olursa, zemin koşulları belirlenerek proje aşamasında önlem alınmalıdır. Zayıf zemini kaldırıp yerine taşıma gücü yüksek olan zemin yerleştirmek, taşıma gücü zayıf olan zemini uygun yöntemler ile daha sağlam temeller inşa etmek gerekmektedir.
Zemin Güçlendirme Amacı
- Birim hacim ağırlığının artması
- Zayıf zeminin taşıma gücünü arttırmak
- Geçirgenliği azaltmak
- Toplam oturmayı azaltmak ve konsolidasyonu hızlandırmak
- Zeminin sıvılaşma potansiyelini azaltmak
- Dolgu ve yarmaların stabilitesini arttırmak
- Zemini iksa duvarı gibi çalıştırmak
- İksa duvarlarını desteklemek
Temel zemini taşıma gücü ve oturmalar açısından zayıfsa ilk akla gelen zemin iyileştirme yöntemidir. Zemin güçlendirme tekniğinin seçimini etkileyen faktörler vardır. Bunlar; zemin veya kaya profili- özellikleri, yer altı suyu durumu, zemin iyileştirme yapılacak alanın büyüklüğü, iyileştirmeye ilişkin gerekli alan ve derinlik, yapıma ilişkin faktörler ( iş planı, ulaşılabilirlik, malzeme, geçit hakkı, malzeme, ekipman iş gücü, yeraltında çalışabilme alanlarına ilişkin engeller ), çevresel faktörler, maliyet, yeni veya eski yapılarla etkileşim, bakım dayanıklılık ve işletme gereksinimleri, diğerleri ( sözleşme, politika, gelenek, vs. ) Genelde bu tür zeminler üzerine radye temel oluşturularak yapı yüklerinin yumuşak zemin tabakaları üzerine üniform yayılması sağlanır. Bu temel sistemi ile yükler taşınmıyorsa kazıklı temel uygulaması yapılabilir.
Zayıf tabaka kalınlığı az ise bu tabakalar kazılarak temizlenir, bunun yerine taşıma gücü yüksek zeminler kontollü dolgu yapım tekniği uygulanarak yerleştirilir, böylelikle temel zemini oluşturulur. Beton ayaklar ve yükler bu sağlam zemin üzerine aktarılır. Kalınlık fazla olursa, kazık temel inşa edilmezse zayıf zemin olarak değerlendirilen turbalık ya da yumuşak zemin üzerine konrollü dolgu yapılır. Zayıf zemin arındırılarak, kontollü dolgu üstüne temel yapılır. Temel zeminin taşıma gücü ve oturmalar açısı uygun değilse bu zeminler yerinde iyileştirilir. Günümüzde de en çok yerinde zemin iyileştirme yöntemi uygulanmaktadır. Turbalık ve bataklık zeminler, yumuşak killer, gevşek kumlar, yer altı su seviyesinin yüksek olduğu yumuşak kalın alüvyonlara sahip zeminler, iyileştirmeye uygun olan zemin tipleridir.
Zemin iyileştirme Yöntemleri
- Enjeksiyon
- Jet-Grouting
- Forekazıklar ve Mini kazıklar
- Taş Kolonlar
|
|
